 |
| Tylko w Krakowie, Guidebook |
 |
|
|
[ Pobierz całość w formacie PDF ] w ydawca: Urząd Miasta Krakowa Biuro Promocji i Marketingu Miasta pl. wszystkich Świętych 3–4 31-004 Kraków tel. 012 616-60-87, fax 012 616-60-90 promocja@um.krakow.pl t eK s t: Mieczysław czuma Nadzór Nad PrzygotowaNieM: Joanna trzos ProJeKt graficzNy: ziemowit Kościelny PrzygotowaNie graficzNe: Biuro szeryfy zdJęcia: Michał grychowski, wojciech gorgolewski, wiesław Majka, artur Żyrkowski, Paweł Mazur, ks. Piotr guzik drUK: greg – gliwice © Urząd Miasta Krakowa 2008 w herbie Krakowa widnieje otwarta brama. to widomy znak, że miasto z radością wita każdego z gości i wciąż oczekuje na nowych przybyszów, tych z bliska i tych z daleka. tak jest dziś, tak było przez całe stulecia. Kraków należy do tych europejskich metropolii, których niepowtarzalne oblicze ukształtowane zostało przy twórczym udziale przedstawicieli wielu narodowości. w średniowieczu osadnicy niemieccy przynieśli tu ze sobą najdoskonalsze tradycje cechowe, w czasach renesansu włosi wzbogacili to miasto o najwspanialsze osiągnięcia ówczesnej sztuki i architektury, Żydzi przez stulecia uprawiali tu handel, pielęgnowali rzemiosło. fale przybyszów zwabione pod wawel niespotykaną gdzie indziej tolerancją i atrakcyjną kulturą szyb- ko polonizowały się. Niemieccy werzigowie stawali się wierzynkami, pochodzące z toskanii familie Montelupich zmieniały nazwiska na wilczogórskich. w epoce Jagiellonów, w wieku xv i xvi, Kraków był stolicą jednego z najpotężniej- szych i najbardziej rozległych państw europejskich, rzeczpospolita rozciągała się wtedy od Bałtyku niemal po brzegi Morza czarnego. otwarte dla wszystkich ludów zamiesz- kujących ten olbrzymi kraj miasto stało się jednocześnie sanktuarium najcenniejszych narodowych pamiątek, skarbnicą polskiej nauki i kultury. czas rzeźbił jego rysy zarówno w bogactwie wznoszonych tu budowli, jak i w korowodach pamiętnych historycznych wydarzeń. to o tym mieście mówiła europa słowami sekwencji wydrukowanej w roku 1619 w amsterdamie pod sztychem przedstawiającym panoramę znad wisły: Cracovia totius Poloniae urbs celeberrima atque amplissima Regia atque Academia insignis . (Kraków w całej Polsce miasto najsławniejsze, ozdobione wspaniałym zamkiem królewskim i słynną akademią). Jest wiele, nieskończenie wiele powodów, dla których warto i należy odwiedzić Kraków. skąd więc to ograniczenie do liczby 21? otóż nie tylko stąd, że to trzykrotność magicznej siódemki, symbol traienia w sam środek celu. to wskazanie wynika z faktu, że taką właśnie liczbą spotykanych tylko tu fenomenów nie może poszczycić się żadne inne miasto w świecie. Przedmowa Pomiędzy lokacyjnym Krakowem a Wawelem znajdowała się osada Okół − tereny m.in. dzisiejszej ulicy Kanoniczej. stare Miasto, czyli ryNeK główNy oraz Ulice i Place w oBręBie PlaNt w roku 1241 tatarskie zagony prowadzone przez Batu-chana przewaliły 1 najdoskonalszy w s K a l i e U r o P e J s K i e J wzór Miasta ŚredNiowieczNego się przez Polskę. Pozostały po nich wyludnione wsie i spalone miasta. odbudowa kraju wymagała śmiałych decyzji i szerokiej wyobraźni. 5 czerwca 1257 roku na wiecu we wsi Kopernia koło szydłowca, książę krakowski i sandomierski Bolesław wstydliwy, w obecności swojej matki grzymisławy oraz swej małżonki Kunegundy (córki króla węgierskiego Beli iv i cesarzówny bizantyńskiej Marii), a także licznej rzeszy dostojników świeckich i duchownych podpisał uroczyście akt lo- kacji Krakowa na prawie magdeburskim. wytyczono place i ulice, a wśród nich będący do dziś sercem miasta  Rynek . z każdego boku rynku (wyłączając odcinek wschodni, gdzie dopasowano się do istniejącej już zabudowy) wyprowadzono po trzy ulice, z któ- rych co druga wiodła do bramy miejskiej. całość założenia urbanistycznego podzielono na kwadratowe bloki, w których wszystkie ulice przecinały się pod kątem prostym. Ustanowione prawo ściśle precyzowało zasady własności, czyniło wszystkich rów- nymi wobec postanowień lokalnej władzy. Mieszkańcy zostali zwolnieni na okres sze- ściu lat od opłat na rzecz księcia. Na dziesięć lat uwolniono ich od jakichkolwiek opłat celnych. Przybywało więc ludności, ożywił się handel, zakwitło rzemiosło. Już w xiii stuleciu ulicom zaczęto nadawać nazwy, wtedy też rozpoczęto fortyikowanie miasta. Najpierw były to umocnienia ziemne i drewniane, potem zastąpiły je ceglane baszty i mury oraz wypełnione wodą fosy. zapoczątkowany lokacją dynamiczny rozwój miasta sprawił, że w roku 1320 Kraków mógł stać się stolicą całej Polski. Powołany przez UNesco Komitet dziedzictwa Światowego sporządza listy, na które wpisywane są dobra kultury o znaczeniu ogólnoświatowym i szczególnie cenne ob- szary środowiska naturalnego. Na pierwszą z takich list ogłoszoną w roku 1978, wśród dwunastu należących do całej ludzkości skarbów, wpisany został ukształtowany w cią- gu blisko tysiąclecia zespół urbanistyczno-architektoniczny Krakowa. dawna stolica Polski znalazła się tam obok takich fenomenów jak wykute w skale etiopskie świątynie w lalibeli z czasów króla salomona i królowej saby, osady indiańskie sprzed dwóch tysiącleci w Mesa verde na terenie Kolorado w stanach zjednoczonych, słynna katedra Karola wielkiego w akwizgranie czy Park Narodowy yellowstone (Usa). Dziś to średniowieczne założenie urbanistyczne z powodzeniem nadal pełni funkcję ścisłego centrum prawie milionowego miasta. Tak wyglądał Rynek z kramami wokół Sukiennic, budynkiem ratusza, wagą, cmentarzem przy kościele Mariackim. Mimo późniejszych zmian jego rysunek i układ przyległych kwartałów do dziś zachował pierwotną formę. Plan lokacyjny [ Pobierz całość w formacie PDF ] |