 |
| Tomasz z Akwinu-ST26-Droga Zbawiciela, Lektura, św.Tomasz z Akwinu - Suma teologiczna |
 |
|
|
[ Pobierz całość w formacie PDF ] ŚW. TOMASZ Z AKWINU SUMA TEOLOGICZNA Tom 26 DROGA ZBAWIENIA ( 3, qu. 38 – 59 ) Przełożył i objaśnieniami zaopatrzył: Ks. St. Piotrowicz 1 ZAWARTOŚĆ TOMU 26 1. Traktat: DROGA ZBAWICIELA (3, qu. 38-59) 2. Odnośniki do tekstu 3. Objaśnienia tłumacza 2 ZAGADNIENIE 38 CHRZEST JANOWY Rozpatrzmy z kolei chrzest udzielony Chrystusowi. Otóż skoro Chrystus przyjął chrzest od Jana, należy najpierw zastanowić się nad chrztem udzielanym przez Jana w ogólności, następnie zaś nad chrztem, który przyjął Chrystus. Zagadnienie to ujmiemy w sześciu pytaniach: 1. Czy godziło się Janowi chrzcić? 2. Czy ten chrzest pochodził od Boga? 3. Czy dawał łaskę ? 4. Czy ktoś jeszcze, prócz Chrystusa, powinien był się ochrzcić u Jana? 5. Czy po ochrzczeniu Chrystusa należało przerwać udzielanie tego chrztu? 6. Czy ludzi ochrzczonych chrztem Janowym należało potem chrzcić chrztem Chrystusowym? Artykuł 1 CZY GODZIŁO SIĘ JANOWI CHRZCIĆ ? Wydaje się, że nie 1. Wszystkie bowiem obrzędy sakramentalne mają jakieś podstawy w Prawie. (2) Otóż Jan nie ustanowił Nowego Prawa. Więc wprowadzenie nowego obrzędu nie było uzasadnione. 2. Jan był człowiekiem „posłanym przez Boga na świadectwo”1; był prorokiem według słów Ewangelii2: „A ty, dziecię, nazwane będziesz prorokiem Najwyższego”. Prorocy występujący przed Chrystusem nie wprowadzali nowych obrzędów, lecz dążyli do tego, by przestrzegano przepisów Starego Prawa, jak wynika ze słów Malachiasza3: „Pamiętajcie o prawie Mojżesza, mego sługi”. Więc Jan także nie powinien był wprowadzać nowego obrzędu chrztu. 3. Do nadmiaru jakiejś rzeczy nie powinno się niczego dodawać. Żydzi zaś przesadzali w ilości obmywań rytualnych. Czytamy bowiem w Ewangelii4, że „faryzeusze i wszyscy Żydzi nie jedzą, póki dokładnie nie obmyją rąk. Nie jedzą też, dopóki się nie obmyją po powrocie z targu. Przejęli od przodków wiele innych zwyczai, których przestrzegają, takich jak obmywanie kubków, dzbanów, naczyń miedzianych i łóżek”. Chrzest Janowy był przeto czymś zbędnym. A JEDNAK mówiąc o świętości Jana ewangelista dodaje5, że wielu szło do niego i „byli przezeń chrzczeni w Jordanie”. WYKŁAD. Chrzest Janowy był potrzebny z czterech powodów: Po pierwsze, jak mówi Augustyn6, warunkiem koniecznym uświęcenia chrztu było dokonanie przez Jana chrztu Chrystusa. 3 Po drugie: Chrzest ten miał objawić Chrystusa. Mówi o tym sam Jan Chrzciciel7: „Dlatego przyszedłem chrzcić wodą, aby On mógł się okazać Izraelowi”, On, tj. Chrystus. Św. Jan głosił Chrystusa, kiedy zbierały się rzesze. Trudniej byłoby to robić, jak zauważył Chryzostom8, przez nauczanie indywidualne, przechodząc od jednej osoby do drugiej. Po trzecie: Chrzest Janowy miał oswoić ludzi z chrztem Chrystusa. W jednej z homilii mówi Grzegorz9: Jan chrzcił „pełniąc w ten sposób funkcję herolda; jak narodzeniem swoim poprzedzał Pana mającego się narodzić, tak też wykonując obrzęd chrztu zapowiadał Tego, który miał chrzcić”. Po czwarte: Prowadząc ludzi do pokuty chrzest miał przygotować do godnego przyjęcia Chrystusowego chrztu. Mówi przeto Będą10, że „podobnie jak katechumeni zanim przyjmą chrzest korzystają z nauczania wiary, tak przed przyjęciem chrztu Chrystusowego ludzie skorzystali z chrztu Janowego. Jan bowiem głosił pokutę, zapowiedział chrzest Chrystusa i zachęcił do poznania Prawdy, która ukazała się na świecie. Podobnie też słudzy Kościoła przede wszystkim nauczają, potem piętnują grzechy, wreszcie głoszą ich odpuszczenie przez chrzest Chrystusa. Ad 1. Sam chrzest Jana nie był sakramentem. Było to jak gdyby sakramentale (3) przygotowujące grunt pod chrzest Chrystusowy. Chrzest Janowy należał przeto w pewien sposób do Prawa Chrystusowego, nie do Prawa Mojżeszowego. (4) Ad 2. Jan nie był zwykłym prorokiem, lecz, jak wiemy z Ewangelii11, „więcej niż prorokiem”, ostatnim ogniwem Starego Zakonu i pierwszym Dobrej Nowiny. Toteż zadaniem Jana było raczej prowadzenie ludzi słowem i czynem do Prawa Chrystusowego, niż do przestrzegania Starego Zakonu. Ad 3. Wspomniane ablucje faryzeuszów były bez znaczenia, służyły bowiem wyłącznie czystości ciała. Chrzest Jana zmierzał natomiast ku oczyszczeniu duszy. Jak stwierdziliśmy12, skierowywał ludzi ku pokucie. Artykuł 2 CZY CHRZEST JANOWY BYŁ OD BOGA ? Wydaje się, że nie 1. Żadne sakramentale ustanowione przez Boga nie nosi bowiem nazwy zwykłego człowieka. Tak samo chrzest Nowego Przymierza nie nazywa się chrztem Piotra, czy Pawła, lecz chrztem Chrystusowym. Tu natomiast omawiamy chrzest, który bierze swą nazwę od Jana; czytamy bowiem w Ewangelii1: ,,Chrzest Jana skąd był — z nieba, czy od ludzi?” Chrzest Janowy nie był więc od Boga. 2. Wszelka nowa nauka pochodząca od Boga. znajduje swoje potwierdzenie w cudach. Toteż, jak czytamy w Piśmie św.2, Pan dał Mojżeszowi moc czynienia cudów. A w liście do Hebrajczyków czytamy3: „Potem gdy wiara nasza została zapoczątkowana przez nauczanie Pana, nabrała w nas mocy dzięki tym, którzy je słyszeli. Bóg zaś przyświadczył temu znakami i cudami”. Natomiast w Ewangelii czytamy, że „Jan nie uczynił żadnego cudu”4. Wydaje się więc, że chrzest sprawowany przez Jana nie pochodził od Boga. 4 3. Sakramenta ustanowione przez Boga są określone przez pewne przepisy zawarte w Piśmie św. Nie spotkamy natomiast w Biblii żadnego przepisu określającego chrzest Janowy. Wydaje się więc, że chrzest ten nie pochodził od Boga. A JEDNAK Ewangelia cytuje słowa Jana5: „Ten, który mnie posłał chrzcie wodą, Ten mi powiedział: Nad kim zobaczysz Ducha,...” WYKŁAD. W chrzcie Janowym wyróżniamy dwa momenty: sam obrządek i jego skutki. Obrządek chrztu nie pochodził od ludzi, lecz od Boga, gdyż Bóg przez wewnętrzne objawienie Ducha Świętego polecił Janowi chrzcić. Ale osiągnięcie skutku zależy tu od człowieka. Chrzest ten nie powoduje niczego spoza zasięgu możliwości ludzkich, więc nie był wyłącznie od Boga, chyba że mówiąc „od Boga” mamy na myśli działanie Boga w człowieku. Ad 1. Chrzest Nowego Prawa dokonuje się dzięki temu, że Duch Święty chrzci od wewnątrz. To może sprawić tylko Bóg. Chrzest Janowy zaś oczyszcza wyłącznie ciało, zgodnie ze słowami Jana6: „Ja was chrzczę wodą. Ten będzie was chrzcił Duchem Świętym”. Toteż chrzest Janowy nosi jego imię, bo nie sprawia żadnych innych skutków poza spowodowanymi przez Jana. Natomiast chrzest Nowego Przymierza nie nosi nazwy człowieka, który chrzci, bo nie on jest sprawcą głównego skutku chrztu polegającego na oczyszczeniu wewnętrznym. Ad 2. Całe nauczanie Jana i jego działalność zmierzały ku Chrystusowi, który licznymi cudami potwierdził naukę swoją i Jana. Gdyby Jan czynił cuda to ludzie w równej mierze przyłączyliby się jedni do Jana, inni do Chrystusa. Janowi nie było dane czynienie cudów, aby ludzie zwrócili uwagę przede wszystkim na Chrystusa. Posłannictwo swoje, na pytanie Żydów: Dlaczego chrzci, określił Jan słowami Pisma św.7: „Jam głos tego, który woła na pustkowiu". Jak stwierdza Chryzostom8: „Już samo surowe życie Jana budzi zaufanie do jego posłannictwa, „przedziwny to był bowiem widok takiego umartwienia w ludzkim ciele”. Ad 3. Biorąc pod uwagę omówione poprzednio powody9 widzimy, że z Bożego zrządzenia chrzest Janowy miał zastosowanie tylko przez krótki okres czasu. I dlatego w Piśmie św. nie spotykamy żadnego przepisu zobowiązującego ogół do przyjmowania tego chrztu. Motywem tego chrztu, jak wiemy10, było prywatne objawienie Ducha Świętego. Artykuł 3 CZY PRZEZ CHRZEST JANOWY BYŁA UDZIELANA ŁASKA? (5) Wydaje się, że tak 1. Czytamy bowiem w Ewangelii1: „Był Jan na pustyni chrzcząc i głosząc chrzest pokuty na odpuszczenie grzechów”. Otóż zarówno pokuta, jak i od-puszczenie grzechów dokonuje się przez łaskę. Chrzest Janowy przeto przynosił łaskę. 2. Jak czytamy w Ewangelii2: ludzie, których Jan chrzcił, „wyznawali swoje grzechy”. Wyznanie grzechów zaś zmierza do ich odpuszczenia, które dokonuje się przez łaskę. Chrzest Janowy przeto dawał łaskę. 3. Do chrztu Chrystusowego bardziej jest zbliżony chrzest Janowy niż obrzezanie. Obrzezanie zaś przynosiło odpuszczenie grzechu pierworodnego, skoro jak mówi Będą3, „w Starym Zakonie zbawczym środkiem przeciw pierworodnej ranie grzechu 5 [ Pobierz całość w formacie PDF ] |