 |
| Tomasz z Akwinu - ST9 - Szczęście Uczynki, Lektura, św.Tomasz z Akwinu - Suma teologiczna |
 |
|
|
[ Pobierz całość w formacie PDF ] ŚW. TOMASZ Z AKWINU SUMA TEOLOGICZNA Tom 9 _________________________ CEL OSTATECZNY CZYLI SZCZĘŚCIE ORAZ UCZYNKI LUDZKIE 1 – 2, 1 - 21 Przełożył i objaśnieniami zaopatrzył O. Feliks Wojciech Bednarski , O.P. "Jak najgoręcej pragniemy, by z każdym dniem wzrastała liczba ludzi czerpiących z dzieł Tomasza z Akwinu oświatę i naukę; dotyczy to nie tylko księży i ludzi wielkiej nauki... Wielce też sobie życzymy, by ze względu na potrzeby Chrześci-jaństwa coraz więcej wydobywano skarbów z jego wskazań. Trzeba więc jego pisma tłumaczyć i wydawać w jak największej ilości języków..." Papież Jan XXIII, 16 września 1960 (AAS. 25.X.1960) NAKŁADEM KATOLICKIEGO OŚRODKA WYDAWNICZEGO "VERITAS" 4-8, PRAED MEWS, LONDON, W.2. ZAWARTOŚĆ TOMU 9 1. BŁOGOSŁAWIEŃSTWO PAPIESKIE DLA POLSKIEGO WYDANIA SUMY TEOLOGICZNEJ 2. Przekład polski Błogosławieństwa Papieskiego 3. CEL OSTATECZNY CZYLI SZCZĘŚCIE ORAZ UCZYNKI LUDZKIE 4. Przedmowa tłumacza 5. Schemat podziału etyki tomistycznej 6. Traktat o CELU OSTATECZNYM CZYLI O SZCZĘŚCIU 7. Wstęp 8. OBJAŚNIENIA TEKSTU 9. ODNOŚNIKI DO TRAKTATU O SZCZĘŚCIU 10. Traktat o UCZYNKACH LUDZKICH 11. ODNOŚNIKI DO TRAKTATU O UCZYNKACH 12. OBJAŚNIENIA TEKSTU 13.WYKAZ WAŻNIEJSZYCH OBJAŚNIONYCH TERMINÓW ŚW. TOMASZA W TRAKTATACH 14. O SZCZĘŚCIU I UCZYNKACH 15. WSKAZÓWKI BIBLIOGRAFICZNE PRZEDMOWA TŁUMACZA Traktat o ostatecznym celu człowieka, czyli o szczęściu, jest podstawą całej etyki. czyli nauki o zgodności naszego postępowania z rozumną naturą człowieka, i tym samym z jego ostatecznym celem, stanowiącym sens istnienia ludzkiego. Bez ustalenia. jaki jest ten ostateczny cel oraz jak do niego trzeba zmierzać. etyka zawisłaby w próżni, i byłaby tylko młóceniem pustej słomy. św. Tomasz doskonale to rozumiał, i dlatego swą olbrzymią, bo ponad 300 rozdziałów („kwestyj”) liczącą, drugą część Sumy Teologicznej zaczyna od omówienia ostatecznego celu życia ludzkiego, które polega na szczęściu. W niniejszym przekładzie staramy się jak najwierniej oddać myśl św. Tomasza. jego pojęcia, założenia metodologiczne, a nawet w miarę możności jego terminologię. Ta ostatnia wysuwa ogromne trudności. i to w stosunku do najbardziej podstawowych pojęć. takich jak „actus”, „Potentia", „forma”, „materia”, „substantia”, „accidens” itd. itd. Wyrazy te w języku łacińskim najczęściej są wieloznaczne. a w języku polskim, choć są przyswojone i pospolite w mowie potocznej, zazwyczaj wyrażają coś wręcz przeciwnego niż w filozoficznym języku św. Tomasza. Np. „akt” ma przynajmniej tuzin znaczeń w języku potocznym, ale rzadko kiedy w codziennej mowie rozumiemy przez ten termin najwyższą zasadę bytu. „Przeciętny” Polak wie, co to jest „akt” w teatrze, w rzeźbie, czy malarstwie, mówi o aktach sądowych, rozumie co to jest akt małżeński. Ale mu przez głowę nie przejdzie, że Pan Bóg jest aktem. że dusza jest aktem itp. Podobnie przez „formę” nasz język zazwyczaj rozumie coś wręcz przeciwnego pojęciu arystotelesowsko- tomistycznemu. Mówiąc o formie. mamy zwykle na myśli zewnętrzny kształt. układ, ale mało kto zrozumie co to znaczy, że np. dusza jest formą ciała. Radzimy sobie z tą trudnością w następujący sposób: jeśli w języku polskim odnajdujemy jednoznaczny odpowiednik terminu łacińskiego, wprowadzamy go bez wahania, np. „existentia” tłumaczymy „istnienie”, „essentia” oddajemy przez „istota”, „accidens” przez „przypadłość”, itp. Jeśli termin łaciński ma prawo obywatelstwa w języku polskim i ma charakter jednoznaczny z terminem łacińskim, posługujemy się nim chętnie. bez jakichkolwiek zapędów do jego spolszczenia, np. moralność. fałsz, kontemplacja itd. Jeśli polski odpowiednik terminu łacińskiego dość dobrze oddaje znaczenie danego terminu łacińskiego, ale w języku potocznym mało jest używany, lecz za to jednoznaczny, wprowadzamy go bez zastrzeżeń, jeśli tylko ma prawo obywatelstwa w polskiej terminologii filozoficznej. Tak np. „substantia” oddajemy przez „jestestwo”, „dispositio” przez „przysposobienie”, „specificatio” przez „różnicowanie gatunkowe” itp. Jeśli termin łaciński miewa ten sam sens w filozoficznym języku polskim, ale w języku potocznym oznacza co innego, a równocześnie posiada odpowiednik, używany u polskich klasyków filozofii, lecz nieznany w języku potocznym, używamy tego odpowiednika polskiego, podając jednak w nawiasie spolszczony termin łaciński. Np. zamiast „actus” w znaczeniu ontologicznej zasady bytu, podajemy: „istność” (akt). Oczywiście, jeśli z kontekstu wynika, że chodzi nie o ontologiczną zasadę bytu. ale o działanie i jego owoc, wówczas posługujemy się wyrazem czynność, względnie czyn. Ale nie mielibyśmy odwagi nazwać P. Boga czynem jak to robią niektórzy teologowie. Jeśli nie znajdujemy jednoznacznego odpowiednika polskiego, a termin łaciński jest w języku polskim wieloznaczny lub różnoznaczny. zostawiamy w tekście termin łaciński, dodając w nawiasie bliskoznaczny termin polski, w objaśnieniu zaś tekstu podając. w jakim znaczeniu używamy owego terminu. A więc kiedy mowa o formie w znaczeniu współskładnika natury jestestw złożonych, np. że dusza jest formą ciała. wówczas obok słowa „forma” dodajemy albo bliskoznaczny wyraz „istotność” od słowa istoczyć, przeistoczyć itp., albo w nawiasie dodajemy przenośny wyraz „zaczyn”, który wprawdzie w potocznym języku oznacza nieraz drożdże. niemniej równocześnie wskazuje na jakiś pierwiastek twórczy, dynamiczny, przekształcajacy daną rzecz, nadający jej kształt. powodujący jej rozwój, a równocześnie wewnątrz niej tkwiący. Swoiste dla św. Tomasza wyrażenia. Wyodrębniające poszczególne części artykułu Sumy. proponujemy oddawać w następujący sposób: „Ad... sic proceditur” = „postawienie problemu”; „sed contra” = „ale z drugiej strony”. „Respondeo dicendum” = „Odpowiedź”. Nie jest to wprawdzie dosłowne tłumaczenie, ale oddaje metodologiczną strukturę artykułów. Jak wiadomo bowiem, Suma dzieli się na trzy części, z tym, że druga część, czyli teologia moralna, dzieli się z kolei na „pierwszą część drugiej części” czyli graficznie I-II, poświęconą ogólnym zasadom moralności, oraz na „drugą część drugiej części” czyli II-II. poświęconą etyce szczegółowej. Każda z tych części dzieli się na sto kilkadziesiąt „kwestii” czyli zagadnień, względnie zgodnie z obecnym sposobem mówienia, rozdziałów. Każda „kwestia”, czyli zagadnienie. składa się z kilku lub kilkunastu artykułów, omawiających jeden wyodrębniony temat. Artykuł zaś dzieli się na: 1) postawienie problemu w postaci sylogizmów przeciw tradycyjnemu rozwiązaniu danego problemu, z jednej strony, oraz przynajmniej jednego argumentu za tym rozwiązaniem, tak jak go współcześni św. Tomaszowi podawali, z drugiej strony; 2) odpowiedzi, w której czasem Akwinata podaje historię problemu, różne próby jego rozwiązania, wyjaśnienie Terminów; a zawsze podaje własne rozwiązanie i własne Dowody, oparte tam gdzie tylko się da, na oczywistych zasadach rozumu lub na powszechnie sprawdzalnych danych doświadczenia czy obserwacji faktów. 3) z rozwiązania argumentów podanych w postawieniu problemu przeciw przyjętej tezie, a czasami argumentów z jednej i drugiej strony. Cytaty z Pisma św. podajemy za przekładem Wujka, w wydaniu Księży Jezuitów z 1935 r., podając odnośniki w tekście. Natomiast cytaty z Ojców Kościoła oraz z filozofów takich jak Arystoteles i Boecjusz. podane przez św. Tomasza zazwyczaj niezupełnie dosłownie. Przekładamy tak jak są w tekście św. Tomasza, troszcząc się raczej o sens niż dosłowność, i dlatego umieszczamy je bez cudzysłowu, zaopatrując w odsyłacze do dzieł oryginalnych, posługując się przy tym dorobkiem wydawców „Leoniny” (czyli klasycznego wydania dzieł Akwinaty z rozkazu Leona XIII). Wydanie to jeszcze nie jest skończone. Na razie obejmuje 18 tomów. Na końcu podajemy krótkie objaśnienia tekstu oraz własne uwagi. Będziemy wdzięczni czytelnikowi za wszystkie rzeczowe uwagi na temat niniejszego przekładu. [ Pobierz całość w formacie PDF ] |